Na-sıfatı
Sözlük çekiminde sonunda –na eki bulunan sıfatlara na-sıfat denir. Çekime girdiklerinde –na hecesi düşer.
Örnek:
Benri(便利): elverişli
joubu(丈夫): sağlam
jouzu(上手): usta, iyi
Dame(駄目): kötü, olumsuz
Fuan(不安): tedirgin
Fukou(不孝): mutsuz
Hen(変): tuhaf, garip
Kekkou(結構): yeterli, kafi
Kirei(奇麗): güzel, hoş
Raku(楽): rahat
Shizuka(静か): sessiz, sakin
Na-sıfatın temel çekimleri
Na çekimi: na-sıfatının –na hecesi ile biten çekimine denir. Kirei-na
Kök: na çekiminden –na hecesinin kaldırılmasıyla elde edilen çekimine denir. Kirei
Ni çekimi: na-sıfatın köküne –ni hecesi eklenerek elde edilen çekimine denir. Kirei ni
Da çekimi: na-sıfatın köküne bildirme edatı “da” eklenerek elde edilen çekimine denir. Kirei da
Te çekimi: na-sıfatın köküne “de” eklenerek elde edilen çekimine denir. Kirei de
Düz konuşma çekimleri
Geçmemiş zaman düz olumlu çekimi
Na-sıfatların da çekimi geçmemiş zamanın düz olumlu çekimi olarak da kullanılır.
Kirei da → 綺麗だ → güzel(dir)
Geçmemiş zaman düz olumsuz çekimi
Na-sıfatın de çekiminin sonuna –nai eki getirilerek geçmemiş zaman düz olumsuz çekimi elde edilir.
Kirei de (de çekimi)
Kirei de nai (geçmemiş zaman düz olumsuz çekimi) → 綺麗でない → güzel değil.
Bazen de “de” eki ile “nai” eki arasına は edatı da girebilir. Okunurken de “wa ” diye okunur. Anlamı değiştirmez. “de-wa” hecesi yerine de bazen “ja” bazen de “jaa” diye de söylenebilir.
Kirei de wa nai (綺麗ではない) → güzel değil.
Kirei ja nai (綺麗じゃない) → güzel değil.
Kirei jaa nai (綺麗じゃあない) → güzel değil.
Not: “は” karakteri hece tablosunda “ha” diye okunur. Ama cümlede özneden sonra kullanıldığında ve na-sıfatların çekiminde kullanıldığında “は” hecesi “wa” [va] diye okunur.
Geçmiş zamanın düz olumlu çekimi
Na-sıfatın köküne datta kelimesi getirilerek geçmiş zamanın düz olumlu çekimi elde edilir.
Kirei (na-sıfatın kökü)
Kirei datta (geçmiş zamanın düz olumlu çekimi) → 綺麗だった → güzeldi.
Geçmiş zamanın düz olumsuz çekimi
Na-sıfatın de çekimine nakatta kelimesi getirilerek geçmiş zamanın düz olumsuz çekimi elde edilir.
Kirei de (de çekimi)
Kirei de nakatta (geçmiş zamanın düz olumsuz çekimi) → 綺麗でなかった → güzel değildi.
Kirei de wa nakatta (geçmiş zamanın düz olumsuz çekimi) → 綺麗ではなかった → güzel değildi.
Kirei ja nakatta (geçmiş zamanın düz olumsuz çekimi) → 綺麗じゃなかった → güzel değildi.
Kirei jaa nakatta (geçmiş zamanın düz olumsuz çekimi) → 綺麗じゃあなかった → güzel değildi.
Yukarıdaki kullanımlarım hepsi doğrudur. Ancak “de nakatta” ve “dewa nakatta” daha çok yazı dilinde kullanılır.
Kibar konuşma çekimleri
Geçmemiş zaman kibar olumlu çekimi
Na-sıfatların da çekiminde “da” yerine “desu” getirilerek elde edilir. (da koşacının kibar çekimi “desu” dır)
Örneğin;
Kirei da (da çekimi)
Kirei desu (geçmemiş zamanın kibar olumlu çekimi) → 綺麗です → güzeldir
Geçmemiş zaman kibar olumsuz çekimi
Na-sıfatların geçmemiş zaman kibar olumsuz çekimi iki şekilde yapılır. Birincisi, na-sıfatın de çekimine “wa arimasen” eklenerek yapılır. İkincisi de na-sıfatın de çekimine “nai desu” eklenerek yapılır.
Birincisi şekil:
Kirei de (de çekimi)
Kirei dewa arimasen (geçmemiş zaman kibar olumsuz çekimi) → 綺麗ではありません →güzel değil.
Şu biçimler de geçerlidir:
Kirei ja arimasen → güzel değil.
Kirei jaa arimasen → güzel değil.
İkinci şekil:
Kirei de (de çekimi)
Kirei de nai desu (geçmemiş zaman kibar olumsuz çekimi) → 綺麗でないです→ güzel değil.
Geçmiş zaman kibar olumlu çekimi
Na-sıfatın da çekiminde “da” yerine “deshita” getirilerek yapılır.
Örneğin;
Kirei da (da çekimi)
Kirei deshita (geçmiş zamanın kibar olumlu çekimi) → 綺麗でした → güzeldi.
Geçmiş zaman kibar olumsuz çekimi
Bu çekimde iki şekilde yapılır. Birincisi, geçmemiş zamanın kibar olumsuz çekimine “deshita” eklenerek yapılır. İkincisi de geçmiş zamanın düz olumsuz çekimine “desu” eklenerek yapılır.
Birincisi:
Kirei de (de çekimi)
Kirei dewa arimasen (geçmemiş zaman kibar olumsuz çekimi)
Kirei dewa arimasen deshita (geçmiş zaman kibar olumsuz çekimi) → 綺麗ではありませんでした→
güzel değildi.
Kirei ja arimasen deshita→ güzel değildi.
Kirei jaa arimasen deshita→ güzel değildi.
İkincisi:
Kirei de (de çekimi)
Kirei de nakatta (geçmiş zamanın düz olumsuz çekimi)
Kirei de nakatta desu (geçmiş zamanın kibar olumsuz çekimi) → 綺麗でなかったです → güzel değildi.
Kirei dewa nakatta desu→ güzel değildi.
Kirei ja nakatta desu→ güzel değildi.
Kirei jaa nakatta desu→ güzel değildi.
Na-sıfatların tamlamada kullanışı
Na-sıfatı da i-sıfatı gibi ismin önüne gelir ve na çekimiyle kullanılır. Düz konuşma çekimleri kullanılır. (da çekimi hariç).
Kirei-na musume → 綺麗な娘 → güzel kız
Fuan-na hito →不安な人→ tedirgin insan
Taisetsu de wa nakatta jiken →大切ではなかった事件 → önemli olmayan olay(önemsiz olay)
Na-sıfatların başka sıfatlarla kullanılışı
(te çekimi)+ sıfat + isim şeklinde kullanılır. Sondaki sıfat, na-sıfatı ise na çekiminde kullanılır.
Fuan de hen-na kodomo →tedirgin ve tuhaf çocuk
Na-sıfatlar sonda olmadığı sürece de çekimiyle kullanılırlar.
Benri de joubu de shizuka-na ie → kullanışlı, sağlam ve sessiz ev
Chiisakute joubu de benri-na takushi→ küçük, sağlam ve kullanışlı masa
Na-sıfatların olumsuz te çekimini elde etmek için じゃなくて ja nakute eklenir. (örneğin, きれいな kirei na → きれいじゃなくて kirei ja nakute). Örneğin;
あまりきれいじゃなくて、よくありません。Amari kirei ja nakute, yoku arimasen. Pek güzel değil ve iyi de değil.
Ayrıca cümle içinde sıralanmış sıfatlardan sonuncusu çekime uğramayacağını unutmayalım. Örneğin;
アリさんは意地悪で、 ひどい人です。Ari -san wa ijiwaru de, hidoi hito desu. Ali, kötü niyetli ve korkunç bir insandır.
Sıralanan sıfatlar zıt özellikleri ifade edecekse farklı cümlelerde bağlaç takısı が ga kullanılarak belirtilmelidir. Aşağıdaki örnekte olduğu gibi;
交通が便利じゃなくて、家賃が高いですが、とてもきれいなアパートです。Kōtsū ga benri ja nakute, yachin ga takai desu ga, totemo kirei na apāto desu. Ulaşımı iyi değil, ev pahalı ama çok güzel bir ev.
Aynı cümle içinde sıfat ve fiilleri te çekiminde kullanabilirsiniz. Duruma bağlı olarak neden sonuç ilişkisini belirtmek için kullanabilirsiniz. Örneğin;
仕事が大変でやめました。Shigoto ga taihen de yamemashita. İş zor olduğu için istifa ettim.
おいしくなくて食べられませんでした。Oishiku nakute taberaremasendeshita. Lezzetli olmadığı için yiyemedim.
頭が痛くて薬をのみました。Atama ga itakute, kusuri o nomimashita. Başım ağrıdığı için ilaç kullandım.
Na-sıfatların zarf olarak kullanımı
Na-sıfatları, zarf olarak ni çekiminde kullanılır.
Ano baasan wa shizuka-ni suwatte imasu. → O nine sessizce oturuyor.
きれいに書いてください。→Kirei ni kaite kudasai.→Lütfen düzgünce yazınız.
Sıfatlarda karşılaştırma
Japoncada karşılaştırmalar yori (-dan, den, daha, göre), motto (daha), mottomo (en) ve ichiban (en) kelimeleriyle yapılır.
Motto yasui kudamono wa doko desu ka? → もっと安い果物はどこですか。→ Daha ucuz meyveler nerede?
Kyoushitsu no naka de ichiban kinben-na wa anata desu→教室の中で一番勤勉貴方です。→ Sınıfın en çalışkanı sensin.
Ahumetto san wa Mehumetto san yori hansamu desu. →ｱﾌﾒｯﾄｻﾝ はﾒﾌﾒｯﾄｻﾝよりハンサムです。→ Ahmet Bey, Mehmet Bey’den daha yakışıklı(dır).